نحوه شهادت حضرت زهرا عليهاالسلام ازمنظر علماي اهل تسنن
يكى از شبهاتى كه از سوي عامه مطرح مىشود اين است كه جرياناتى چون سوزاندن درب خانه حضرت فاطمه عليهاالسلام و شهادت حضرت محسن عليه السلام در جريان هجوم به خانه و ... همه از كارهاى زشت و ناپسندى است كه آن را فقط شيعه نقل كرده و فاقد اعتبار است. ما در اين مقاله قسمتى از عباراتو رواياتيكه علماى اهل تسنن از قرن سوم هجرى تاكنون در كتابهاى خود نوشتهاند را خواهيم آورد كه تصريحاً و تأويلاً اشاره به وقايع مذكور دارد.
پس از رحلت نبي مکرم اسلام
وقتي که اميرالمومنين علي عليه السلام مشغول غسل و کفن پيامبر بودند؛ عدهاي از انصار و مهاجر در سقيفه جلسهاي براي تعيين جانشين پيامبر بر پا کردند.
اين مردم بيمعرفت به جاي اين که به فکر
انجام مراسم نبي اکرم باشند به دنبال جاه و مقام رفته بودند. اينان تلاش داشتند که
روز عيد غدير و معرفي حضرت علي عليه السلام را به عنوان اميرالمومنين و وصي پيامبر
اکرم به ظاهر به فراموشي بسپارند و به دنبال هواي نفس خود باشند. در اين بين
تعدادي انگشت شمار از جمله عمار، سلمان، ابوذر، طلحه، زبير که از مدافعان
اميرالمومنين بودند به عنوان اعتراض به سقيفه و دفاع از اميرالمومنين عليه السلام
در خانه ايشان جمع شده بودند. مردم که حسابي جوگير شده بودند به بهانه بيعت گرفتن
از اين افراد براي خليفه اول، راهي منزل حضرت شدند و در اين بين حرمت خاندان وحي و
دختر نبي و اهل بيت ايشان را حفظ نکردند و بيحرمتيهاي بسياري در آنجا صورت گرفت. تا جايي که
از آتش زدن درب خانه هم کوتاهي نکردند. علماي عامه نيز اين موارد را در کتابهاي خود ذکر کردهاند که نام کتاب و آدرس آنها را ذکر مينمائيم.
1ـ ابن أبى شيبه (متوفى 235 ه.ق) در كتاب خود به
نام «المصِّنف» جلد هفتم، صفحه 432 روايت شماره 37045(چاپ بيروت) .
2ـ ابن قتيبه (متوفى 276 ه.ق) در كتاب خود به نام «الامامة و السياسة» ج 1، ص 12،
چاپ مصر.
3- بلاذرى (متوفى 279 ه. ق) در كتاب خود به نام «انساب الأشراف» چاپ مصر، ج 1، ص
586، تحت عنوان «امر السقيفه» در حديث شماره 1184.
4- طبرى (متوفى 310 ه.ق) در كتاب خود به نام «تاريخ الاُمم و الملوك» ج 2، ص 443،
چاپ بيروت.
5- مسعودى(متوفى 346 ه.ق) در كتاب خود به نام «اثبات الوصيه» ص 142، تحت عنوان
«حكاية السّقيفه» .
6- ابن عبد ربّه (متوفى 328 ه.ق) در كتاب خود به نام «عقد الفريد» ج 3، ص 64، چاپ
مصر.
7- شهرستانى (متوفى 548 ه.ق) در كتاب معروف خود «الملل و النّحل»، ج 1، ص 57، چاپ
بيروت.
8 ـ ابن ابى الحديد (متوفاى 655 ه. ق) در «شرح نهج البلاغه»، ج 2، ص 56(چاپ
بيروت).
پس از رحلت نبي مکرم اسلام وقتي که اميرالمومنين علي عليه السلام مشغول غسل و کفن پيامبر بودند؛ عدهاي از انصار و مهاجر در سقيفه جلسهاي براي تعيين جانشين پيامبر بر پا کردند. اين مردم بيمعرفت به جاي اين که به فکر انجام مراسم نبي اکرم باشند به دنبال جاه و مقام رفته بودند. اينان تلاش داشتند که روز عيد غدير و معرفي حضرت علي عليه السلام را به عنوان اميرالمومنين و وصي پيامبر اکرم به ظاهر به فراموشي بسپارند و به دنبال هواي نفس خود باشند. در اين بين تعدادي انگشت شمار از جمله عمار، سلمان، ابوذر، طلحه، زبير که از مدافعان اميرالمومنين بودند به عنوان اعتراض به سقيفه و دفاع از اميرالمومنين عليه السلام در خانه ايشان جمع شده بودند.
9- اسماعيل عمادالدين (متوفى 732 ه.ق) در كتاب خود به نام «المختصر فى
أخبار البشر»، چاپ مصر، ج 1، ص 156.
10- عمر رضا كحاله در كتاب خود به نام «أعلام النساء» چاپ بيروت، در قسمت حرف
«فاء» ذيل نام فاطمه بنت محمد (صلى الله عليه و آله و سلم).
شهادت حضرت محسن عليه السلام
گفتيم که مردم بيوفاي آن عصر به دنبال تحريک برخي به در خانه دختر رسول خدا آمدند و نسبت به وصي پيامبر اکرم، اميرالمومنين علي عليه السلام بيحرمتي کردند و اين هجوم به خانه وحي ضايعاتي را در پي داشت و حضرت زهرا عليهاالسلام، عزيز رسول خدا، همو که پيامبر اکرم بارها در موردش فرموده بود: "کسي که فاطمه دخترم را آزار دهد، مرا آزار داده و کسي که مرا آزار دهد باعث ناخشنودي خدا ميشود"؛ را صدمه زدند. از جمله اين که باعث شدند که حضرت، فرزند شش ماههاش را که رسول خدا نامش را "محسن"نهاده بود و هنوز به دنيا نيامده بود را سقط نمايد. در بسياري از منابع عامه نيز به سقط حضرت محسن بن علي عليهماالسلام اشاره شده است که نام آن منابع را ذکر مينماييم.
1ـ ابن شهر آشوب سروى در كتاب «المناقب» خود ج 3، ص 132، از كتاب
«المعارف» ابن قتيبه دينورى اين واقعه را نقل کرده است.
2ـ مسعودى در«اثبات الوصيه» صفحه 142.
3ـ شهرستانى در كتاب «الملل و النحل» چاپ بيروت، ج 1، ص 57.
4ـ ذهبى در كتاب «الميزان الاعتدال»، ج 1، ص 139، رقم 552.
5ـ صفدى در كتاب خود به نام «الوافى بالوفيات»، ج 6، ص 17.
6ـ الاسفرائينى التميمى در كتاب «الفرق بين الفرق»، ص 107.
7ـ الحموئى الجوينى الشافعى در كتاب «الفرائد السمطين»، ج 2، ص 35.
8ـ ابن ابى الحديد معتزلى در «شرح نهج البلاغه»، چاپ بيروت، ج 14، ص 192.
مردم بيوفاي آن عصر به دنبال تحريک برخي به در
خانه دختر رسول خدا آمدند و نسبت به وصي پيامبر اکرم، اميرالمومنين علي عليه
السلام بيحرمتي کردند و اين هجوم به
خانه وحي ضايعاتي را در پي داشت و حضرت زهرا عليهاالسلام، عزيز رسول خدا، همو که
پيامبر اکرم بارها در موردش فرموده بود: "کسي که فاطمه دخترم را آزار دهد،
مرا آزار داده و کسي که مرا آزار دهد باعث ناخشنودي خدا ميشود"؛ را صدمه زدند.
نارضايتىهاى
حضرت فاطمه زهرا عليهاالسلام از برخي صحابه
از جمله مسائل قابل طرح و بحث
كه مربوط روزهاي آخر زندگي حضرت زهرا عليهاالسلام ميشود مسئله ناراضى بودن حضرت
زهرا عليهاالسلام از برخي صحابه رسول خدا است (چه اين كه نارضايتى حضرت فاطمه
عليهاالسلام، نارضايتى رسول خدا و در نتيجه نارضايتى خداوند بارى تعالى است) ما در
اين جا با ذكر اسناد و مداركى از اسلاف عامه كه از معتمدين و بزرگان ايشان هستند،
اين مسئله و دلائل آن را مورد بررسى قرار ميدهيم.
قسمت اول ـ تدفين شبانه
از دلايلى كه نارضايتى حضرت
زهرا عليهاالسلام را مىرساند و علماى اهل تسنّن در
منابع خويش ذكر كردهاند، تدفين مخفيانه و شبانه
است. به راستى چرا بايد دختر بزرگوار حضرت رسول اكرم صلى الله عليه وآله و سلم
وصيت نمايند تا ايشان را بدينگونه و شبانه تدفين نمايند؟! و کسي بر پيکر مطهر
ايشان نماز نخواند؟!
پاسخ اين سؤال در لابلاى كتب اهل تسنن موجود ميباشد.
1- محمدبن اسماعيل بخارى در الصحيح، ج 5، ص 177، چاپ احياء الثرات ـ بيروت.
2- احمد البيهقى در السنن الكبرى، ج6، ص 300، چاپ بيروت.
3- مسلم بن الحجّاج القشيرى در الصحيح، ج3، ص 1380، چاپ مصر.
4ـ ابن اثير در كتاب «الكامل فى التاريخ»، ج 2، ص 126
5- حافظ عبدالدّين محمد بن أبى شبيه، ج 4، كتاب المصّنف، ص 141. «انّ عليّاً دفن
فاطمه ليلاً.»
6- اُبى فلاح الحنبلى در كتاب شذرات الذهب، ج 1، ص 15،چاپ قاهره آورده است:
«و غسَّل فاطمةُ، اسماء بنت عميس و على (عليه السلام) و دفنها ليلاً.»
به راستى چرا بايد دختر بزرگوار حضرت رسول اكرم صلى الله عليه وآله و سلم وصيت
نمايند تا ايشان را بدينگونه و شبانه تدفين نمايند؟! و کسي بر پيکر مطهر ايشان
نماز نخواند؟!
7- سيوطى در كتاب الثغور الباسمه، ص 15،چاپ بمبئى آورده است.
«و غَسلها زوجها على، و صَلّى عليها و دفنها ليلاً»؛ همسرش علي او را شبانه غسل
داد، بر او نماز خواند و دفنش کرد.
8- عبدالرحمن بن عمرو الدمشقى در كتاب تاريخ أبى ذرعة ج1، ص 290 چاپ دمشق گويد:
«توفّيت فاطمة، بعد رسول الله (صلى الله عليه وآله و سلم) بستّه اشهر، فدفنها على
بن ابى طالب ليلاً»؛ فاطمه شش ماه پس از پيامبر رحلت کرد و علي (عليه السلام)
شبانه دفنش کرد.
9ـ ابن ابى الحديد در شرح نهج البلاغه ج 6، ص 50 .
لازم به يادآورى است كه در منابع ذكر شده در اين قسمت از اهل سنت علاوه بر تدفين شبانه به مورد ديگرى نيز توجّه شده بود و آن اعراض حضرت زهرا (عليهاالسلام) از خليفه اول و عدم تكلّم ايشان با او تا زمان وفات است و اين خود نيز دليلى ديگر بر غضب حضرت فاطمه (عليهاالسلام) بر او دارد.
قسمت دوم ـ خطبه حضرت زهرا(عليهاالسلام) در مسجد و در بستر بيمارى
در منابع اهل تسنن به مطلب (ناراضى بودن حضرت فاطمه عليهاالسلام از شيخين) تصريح شده است:
ابن قتيبه در كتاب الامامة و السياسة، ص14، و نيز محمد بن يوسف گنجى شافعى در باب 99 كفاية الطالب.
از ديگر مصادرى كه گواه بر خشم و غضب حضرت زهرا(عليهاالسلام) بر برخي از صحابه است خطبه ايشان در مسجد است. كه در مصادر اهل تسنّن خطبه مذكور ضبط شده است:
(در قديميترين نسخه در كتاب بلاغات النساء، نوشته ابوالفضل احمد بن ابى طاهر مروزى، که متولد 204 و متوفاى 280 هجرى است حاوى خطبههاى بليغ زنان عرب است.
آيا الفاظ سنگين و سرشار از
استدلال خطبه فدکيه، دليل بر مصائب و رنجهاى وارده بر حضرت زهرا
عليهاالسلام بعد از وفات پدر بزرگوارشان نيست؟!
بلاغات النساء، صص 23 و 24، چ بيروت
و ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه، ج 4، ص78
و المناقب، احمد بن موسى كه سند آن منتهى به عايشه است
و السقيفه، ابوبكر احمد بن عبدالعزيز جوهرى كه از بزرگان اهلسنت است و در كتابش به سندهاى مختلف اين خطبه را نقل كرده است.
آيا الفاظ سنگين و سرشار از استدلال خطبه فدکيه، دليل بر مصائب و رنجهاى وارده بر حضرت زهرا عليهاالسلام بعد از وفات پدر بزرگوارشان نيست؟!
پس از چند روز حضرت در اثر مصائب و لطمات وارده در بستر بيمارى قرار گرفتند و هنگامى كه خبر به زنان مهاجر و انصار رسيد شايد براى جبران و كاهش اشتباهات مردانشان به عيادت آمدند و از احوال حضرت پرسيدند؟ حضرت در پاسخ به اين سؤال فرمودند:
«قالت: اصبحتُ و الله عائفة لدنيا كنّ، قاليةً لرجالكنّ»؛ «به خدا سوگند صبح كردم در حالى كه از دنياى شما بيزارم و بغض مردان شما در دلم جاى گرفت.»
آيا اين سخنان، سخنان كسى نبود كه پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) دربارهاش فرمود: من به شادىاش شادمان هستم و در ناراحتى او ناراحت... ؟!!
و از طرفى در كتب اهل سنت آمده است كه پيامبر(صلى الله عليه وآله و سلم) در مورد حضرت فاطمه زهرا (عليهاالسلام) فرمودند: «فاطمةُ بضعة منى، فمن أغضبها، أغضبنى»؛ فاطمه پاره تن من است، غضب او ، غضب و ناراحتي من است.
لازم به ذکر است که علامه امينى در جلد 7 كتاب الغدير صفحه 232 نام شصت تن از علماى اهل تسنن را ذكر كردهاند كه حديث فوق را در كتب خويش آوردهاند.
الغدیر: ج7ص232- 234
... أخرجها على اختلاف ألفاظها أئمة الصحاح الست وعدة أخرى من رجال الحديث في السنن والمسانيد والمعاجم وإليك جملة ممن رواها. 1 - ابن أبي مليكة المتوفى 117 كما في رواية البخاري ومسلم وابن ماجة و ابن داود وأحمد والحاكم. 2 - أبو عمر بن دينار المكي المتوفى 125 / 6 كما في صحيحي البخاري ومسلم. 3 - الليث بن سعد المصري المتوفى 175 كما في إسناد ابن ماجة وابن داود وأحمد. 4 - أبو محمد ابن عيينة الكوفي المتوفى 198 كما في الصحيحين. 5 - أبو النضر هاشم البغدادي المتوفى 205 / 7 كما في مسند أحمد. 6 - أحمد بن يونس اليربوعي المتوفى 227 كما في صحيح مسلم وسنن أبي داود. 7 - الحافظ أبو الوليد الطيالسي المتوفى 227 كما في صحيح البخاري. 8 - أبو المعمر الهذلي المتوفى 336 كما في صحيح مسلم. 9 - قتيبة بن سعيد الثقفي المتوفى 240 روى عنه مسلم وأبو داود. 10 - عيسى بن حماد المصري المتوفى 248 / 9 روى عنه ابن ماجة. 11 - إمام الحنابلة أحمد المتوفى 241 في مسنده 4: 323، 328.
[ج7ص233]
12 - الحافظ البخاري أبو عبد الله المتوفى 256 في صحيحه في المناقب 5: 274. 13 - الحافظ مسلم القشيري المتوفى 261 في صحيحه في الفضائل 2: 261. 14 - الحافظ أبو عبد الله ابن ماجة المتوفى 272 في سننه 1 ص 216. 15 - الحافظ أبو داود السجستاني المتوفى 275 في سننه 1 ص 324. 16 - الحافظ أبو عيسى الترمذي المتوفى 275 في جامعه 2 ص 319. 17 الحكيم أبو عبد الله الترمذي المحدث المتوفى 285 في نوادر الأصول 308. 18 - الحافظ أبو عبد الرحمن النسائي المتوفى 303 في خصايصه ص 35. 19 أبو الفرج الاصبهاني المتوفى 303 في الأغاني 8 ص 156. 20 - الحاكم أبو عبد الله النيسابوري المتوفى 405 في المستدرك 1543، 158، 159. 21 - الحافظ أبو نعيم الاصبهاني المتوفى 430 في حلية الأولياء 2: 40. 22 - الحافظ أبو بكر البيهقي " 458 في السنن الكبرى 7: 307. 23 - أبو زكريا الخطيب التبريزي " 502 في مشكاة المصابيح ص 560. 24 - الحافظ أبو القاسم البغوي " 510 / 16 في مصابيح السنة 2: 278. 25 - القاضي أبو الفضل عياض " 544 في الشفاء 2: 19. 26 - أخطب الخطباء الخوارزمي " 568 في مقتله ص 53. 27 - الحافظ أبو القاسم ابن عساكر " 571 في تاريخه 1 ص 298. 28 - أبو القاسم السهيلي " 581 في الروض الأنف 2: 196. وقال: إن أبا لبابة رفاعة بن عبد المنذر ربط نفسه في توبة وإن فاطمة أرادت حله حين نزلت توبته فقال: قد أقسمت ألا يحلني إلا رسول الله صلى الله عليه وسلم فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم: إن فاطمة مضغة مني. فصلى الله عليه وعلى فاطمة، فهذا حديث يدل على أن من سبها فقد كفر، ومن صلى عليها فقد صلى على أبيها صلى الله عليه وسلم. 29 - ابن أبي الحديد المعتزلي المتوفى 586 في شرح النهج 2 ص 458. 30 - أبو الفرج ابن الجوزي المتوفى 597 في صفة الصفوة 2: 5. 31 - الحافظ أبو الحسن بن الأثير الجزري المتوفى 630 في أسد الغابة 5 ص 521.
[ج7ص234]
32 - أبو سالم ابن طلحة الشافعي المتوفى 652 في مطالب السئول ص 6: 7. 33 - سبط ابن الجوزي الحنفي " 654 في التذكرة ص 175. 34 - الحافظ الكنجي الشافعي " 658 في الكفاية ص 220. 35 - الحافظ محب الدين الطبري " 694 في ذخاير العقبي ص 37. 36 - الحافظ أبي محمد الأزدي الأندلسي " 699 في شرح المختصر صحيح البخاري 3: 91. 37 - الحافظ الذهبي الشافعي " 747 في تلخيص المستدرك. 38 - القاضي الإيجي " 756 في المواقف كما في شرحه 3: 268. 39 - جمال الدين محمد الزرندي الحنفي المتوفى في بضع و 750 في درر السمطين. 40 - أبو السعادات اليافعي " 768 في مرآة الجنان 1: 61. 41 - الحافظ زين الدين العراقي " 806 في طرح التثريب 1: 150. 42 - الحافظ نور الدين الهيثمي " 807 في مجمع الزوائد 9: 203. 43 - الحافظ ابن حجر العسقلاني " 852 في تهذيب التهذيب 12: 441. 44 - الحافظ جلال الدين السيوطي " 911 في الجامع الصغير والكبير 45 - الحافظ أبو العباس القسطلاني " 923 في المواهب اللدنية 1: 257. 46 - القاضي الديار بكري المالكي " 966 / 82 في الخميس 1: 464. 47 - ابن حجر الهيتمي " 974 في الصواعق 112، 114. 48 - صفي الدين الخزرجي " 0 0 0 في الخلاصة ص 435. 49 - زين الدين المناوي " 1031 / 5 في كنوز الدقائق ص 96. وقال في شرح الجامع الصغير 4 ص 421: استدل به السهيلي على أن من سبها كفر لأنه يغضبه،...
و يا اين كه «ان اللهَ تبارك و تعالى يغضبُ لِغضب فاطمة و يرضى لرضاها.»
و نيز «من غضبت عليه ابنتى فاطمة غضبتُ عليه و من غضبتُ عليه غضب الله.»
چه شده است كه حال، آن بانوى بزرگوار اينگونه سخن مىگويند و اين چنين نارضايتى خويش را اعلام مىكنند! آيا بهانهاى و ابهامى براى كسى در طول تاريخ باقى مىماند؟!
پس بنابر آنچه خود اهل سنت به آن اقرار دارند غضبناك بودن حضرت زهرا(عليهاالسلام) از آنان در مورد صدمه زدن ايشان از جانب برخي از صحابه و تابعين آنان مسلم است و بنابر احاديث صحيح السند كه متفق بين علماى اهل تسنن است صدمه به حضرت زهرا (عليهاالسلام)، اذيت رسول خدا که، اذيت خدا را به دنبال دارد و هر كس كه اطلاع اندكى از آيات قرآن داشته باشد، نتيجه خواهد گرفت:
به راستى چرا تنها دخت رسول اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) با فاصلهاى اندك، شبانه، با دلى پر درد به ديدار حق مىرود و تا كنون نيز مزارش مخفى مانده است؟! آيا اين سند زندهاى از مصائب و مظلوميتهاى ايشان نمىباشد؟!
اولاًصدمه به حضرت زهرا(عليهاالسلام) كه همان اذيت پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم است، باعث غضب الهى و دور شدن از رحمت خداوند در دنيا و آخرت مىگردد.
«ان الذين يؤذون الله و رسوله لعنهم الله فى الدنيا و الآخرة و اعدّلهم عذاباً مهينا» (احزاب :57)؛ آنان كه خدا و رسول او را به عصيان و مخالفت اذيت مىكنند خدا آنها را در دنيا و آخرت لعن كرده (و از رحمت خود دور فرموده) بر آنان عذابى خوار كننده مهيا است .
«والذين يؤذون رسول الله لهم عذابٌ اليم»(التوبه:61)؛ و براى آنان كه رسول خدا را اذيت كنند، عذاب دردناكى است .
و ثانياًهر كس كه مورد غضب الهى واقع شود گمراه است. چرا كه «و من يحلل عليه غضبى فقد هوى» (طه /81 )؛ و هر كس مستوجب خشم من گرديد همانا خوار و هلاك خواهد شد.
و ثالثاًهر كس كه مورد غضب الهى واقع شود را نمىتوان دوست و ياور قرار داد چون كه خداوند مىفرمايد:
«يا ايهاالذين آمنوا لا تتولّوا قوماً غضب الله عليهم»(ممتحنه :13)؛ اى اهل ايمان هرگز قومى را كه خدا بر آنان غضب كرده يار و دوستدار خود نگيريد .
يعنى اين كه به دستور خداوند نبايد آنان را كه خدا و رسول مورد غضب قرار دادهاند دوست داشت چرا كه خدا و رسولش، به غضب فاطمه (عليهاالسلام) غضبناك و به اذيت او خشمناك مىشوند.
به راستى چرا تنها دخت رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم با فاصلهاى اندك، شبانه، با دلى پر درد به ديدار حق مىرود و تا كنون نيز مزارش مخفى مانده است؟! آيا اين سند زندهاى از مصائب و مظلوميتهاى ايشان نمىباشد؟!
و السلام علی من التبع الهدی
